رنگ‌های طبیعی و رنگ‌های مصنوعی در صنعت رنگرزی

رنگ‌های طبیعی و مصنوعی

در این مقاله سعی داریم اطلاعاتی جامع در مورد رنگ‌های طبیعی و مصنوعی در قالیبافی در اختیار شما قرار دهیم،با مجله مسکن هدیش همراه باشید؛

رنگ‌ها به ۲ دسته رنگ‌های طبیعی و رنگ‌های مصنوعی تقسیم می‌شوند:

رنگ‌های مصنوعی

به رنگ‌هایی گفته می‌شود که از مواد شیمیایی و مصنوعی تهیه می‌شوند و به ۲ دسته رنگ‌های جوهری و رنگهای کرومی یا دندانه‌ای تقسیم می‌شوند:

۱- رنگ‌های جوهری یا آنیلینی یا رنگ‌های فرّار

رنگ‌های جوهری از آنیلین بدست می‌آیند.آنیلین ماده‌ای است ارزان و فرار و در عرف قالیبافی به رنگ‌های جوهری معروف هستند.رنگ‌های جوهری نامرغوب بوده و دارای کیفیت پایین هستند.از معایب دیگر می‌توان به این مورد اشاره کرد که در مقابل شستشو و نور فرسوده شده و ثبات خود را از دست می‌دهند بنابراین به دلیل ثبات کم خطری جدی برای فرش ایران است که مصرف آن ها باید ممنوع شود اما به دلایل متعدد مثل ارزان بودن،دسترسی راحت،جذابیت ابتدایی، صرف زمان کم برای رنگرزی و عدم آگاهی از مزایای رنگ‌های طبیعی مورد استقبال زیادی قرار گرفته اند.

۲- رنگ‌های کرومی یا دندانه‌ای

رنگ‌های کرومی جزء رنگ‌های مصنوعی محسوب می‌شوند و چون از دندانه کروم برای ثبات و شفافیت رنگ‌های حاصل از آن ها استفاده میشود ‌‌به آن‌ها رنگ های کرومی می‌گویند. به  عبارت دیگر، برای آنکه برخی رنگ‌ها بهتر در الیاف و نخ جذب شوند، اجناس (پشم، پنبه و ابریشم و …)را قبل یا بعد یا همزمان با رنگرزی ،دندانه می‌دهند.این کار باعث می‌شود رنگ بهتر در الیاف نفوذ کند. استفاده از این رنگ‌ها شبیه رنگ‌های طبیعی است و در مقابل شستشو و نور از ثبات خوبی برخوردار هستند. این رنگ‌ها در قالی نو، جلوه‌ی تند دارند و در قالی کهنه، کدر و پژمرده می‌شوند.

رنگ‌های طبیعی

رنگ‌های طبیعی به رنگ‌هایی گفته میشود که منشأ آن‌ها گیاهی، جانوری و فلزی است و رنگرزی با آن‌ها به زمان، دقت و مهارت زیادی نیاز دارد.در این مقاله توضیحاتی در مورد چند رنگ گیاهی و جانوری در اختیارتان میگذاریم؛

مواد رنگرزی گیاهی:

• پوست گردو:

در بین رنگ‌های طبیعی از پوست سبز رنگ گردو نیز برای رنگرزی استفاده می‌شود. نحوه ی استفاده به این صورت است که پوست گردوی رسیده را جدا کرده و خشک می‌کنند و از پوست خشک شده برای رنگرزی استفاده می‌کنند . این پوست به تنها‌یی با نسبت‌های مشخص رنگ‌های کرم، شتری و قهوه‌ای می‌دهد اما در ترکیب با موادی چون زاج سیاه، میتوان از آن رنگ سیاه بدست آورد و در ترکیب با سولفات آهن، رنگ خاکستری و مشکی بدست می‌آید.

• روناس (روغناس):

گیاهی است خودرو که در اکثر نواحی رشد میکند ولی در سال‌های اخیر در کرمان، یزد و مازندران کشت می‌شود و از دسته رنگ‌های طبیعی است.ریشهء این ماده ضخیم،گوشتی و به رنگ سرخ می باشد که ماده رنگی از ریشهٔ آن بدست می‌آید.نام مادهٔ رنگی آلیزارین می‌باشد.این گیاه حداکثر رنگ‌دهی را بین سال های ۷-۳ سالگی دارد که از روناس ۳ ساله، آجری و از روناس ۷ ساله، قرمز تیره حاصل می‌شود.قدرت رنگدهی این گیاه با مدت زمانی که در خاک می‌ماند رابطه مستقسیم دارد. پس از آنکه ریشه روناس را از زمین بیرون می آورند آن را خشک و آسیاب می‌نمایند و به صورت گرد در می آورند و برای رنگرزی استفاده میکنند.

• پوست انار:

ماده رنگی که در پوست انار وجود دارد زرد تیره مایل به قهوه‌ای می باشد. برای تهیه‌ی رنگهای خاکستری، مشکی، زرد، نارنجی، کرم و موشی از آن استفاده میکنند.

• برگ مو:

از برگ مو رنگ زرد بدست می‌آید. لکن از مواد اولیه برای بدست آوردن رنگ چمنی، سبز سیر و زرد لیمویی نیز استفاده میشود.

• بَقم:

بقم یا بکم یا چوب سرخ، درختی است بلند و تنومند دارای برگ‌هایی شبیه برگ بادام و گل های ریز، میوه آن گرد و سرخ و چوب آن نیز دارای رنگ سرخ است و از آن رنگ بنفش و سرخ تهیه می‌کنند.در زبان عربی آن را بقم می‌گویند. مادّه رنگین این گیاه هماتین است .این درخت در مکزیک ، کوبا و شمال ایران و برخی نقاط دیگر دنیا رشد می‌کند. در شمال ایران این درخت به سوردار معروف است. از رنگ سرخی که از تنه چوب آن بدست می آید در رنگرزی استفاده می‌کنند که  طریقه به دست آوردن رنگ به این صورت است که شیره چوب درخت را بدست آورده و آن را به صورت کریستال یا پودر مصرف می‌نمایند

• بزغنج:

پوست نوعی پسته کوهی است که به‌عنوان دندانه برای ثابت نمودن رنگ قرمز دانه از آن استفاده میشود البته برای تهیه رنگ خاکستری و مشکی نیز از آن استفاده میکنند.

•  جَفت:

به پوست زیرین درخت بلوط گفته میشود که پوست آن سرشار از مواد مازوجی می‌باشد از مواد اولیه برای تهیه رنگ‌های زرد، شتری و قهوه‌ای استفاده می شود.

• نیل (لاجورد):

در‌ مناطق گرمسیری رشد می‌کند مثل جنوب کشور و بلوچستان و از مواد اولیه آن برای تهیه رنگ‌های آبی و رنگ‌هایی مثل سبز، سرمه‌ای و موشی استفاده می‌شود و بهترین زمان بدست آوردن رنگ از آن سال اول کاشت است و قسمت اصلی رنگ از برگ‌های آن بدست می آید.

• زعفران:

یکی دیگر از رنگ‌های طبیعی زعفران می‌باشد.این گیاه در تربت ، قائنات، استهبانات و کاشمر کشت می‌شود و از آن رنگ زرد بدست می آید. لکن به جهت گرانی این مادّه کمتر در رنگرزی مصرف می‌شود.

•  توت سیاه:

از مواد اولیه برای بدست آوردن رنگ‌های بنفش و قرمز استفاده می‌کنند.

• کاه:

در دسته رنگ‌های طبیعی از کاه برای بدست آوردن رنگ زرد استفاده می‌شود.

•  گندل:

گیاهی است خودرو، برگ های آن شبیه به برگ مو هستند در نوک این برگ‌ها تیغ‌های کوچکی دیده می‌شود وارتفاع آن ۴۰ تا ۷۰ سانتیمتر می‌رسد. برای رنگرزی از گلهای این گیاه استفاده می شود به این صورت که گل‌ها را جدا کرده و پس از خشک کردن و آسیاب به مصرف رنگرزی می رسد. از گندل برای ایجاد رنگ زرد مایل به سبز به کار می رود.این گیاه در منطقه بختیاری می روید.

• سماق:

از این گیاه برای بدست آوردن رنگ‌های خرمایی تا قهوه‌ای استفاده می‌کنند و در اختلاط با سولفات آهن رنگ بنفش تیرهٔ مایل به قهوه‌ای می‌دهد.

• وسمه:

برای تهیه رنگ آبی از گیاه وسمه استفاده می‌شود که این ماده رنگی از برگ آن بدست می‌آید و بین رنگ‌های طبیعی زرد،وسمه بهترین رنگ زرد را دارا می‌باشد.

•  گلرنگ:

ماده رنگی در گل آن موجود است و ماده اولیه برای تهیه زرد مایل به سرخ است.

• آلبالو:

از میوه درخت البالو جهت بدست آوردن رنگ قرمز استفاده میشود.در بین رنگ‌های طبیعی بین میوه ها و گیاهانی که از آنها می‌شود رنگ قرمز بدست آورد،این میوه بهترین گزینه است.

•  اِسپرک:

یکی از بهترین مواد رنگرزی از دسته رنگ‌های طبیعی که برای تهیه رنگ زرد استفاده می‌شود و به صورت خودرو می‌روید و گل‌های اسپرک، بیشترین رنگ و ریشه آن کمترین ماده رنگی را دارا می‌باشد.

۲- مواد رنگرزی جانوری

قرمز دانه:

حشره ای است شبیه کفش دوزک که بر روی درختان خانواده انجیر زندگی می‌کند،این حشره مادّه صمغ مانندی ترشح میکند که شاخه و حشره ‌ها را فرا می گیرد و سخت می‌شود سپس صمغ و حشره را از درخت جدا کرده و حشره داخلی آن را با موادی چون آب جوش یا گرد گچ خفه می‌کنند. آن‌گاه حشره‌های مرده را خشک کرده و می‌کوبند و از آن برای تهیه رنگ‌های طبیعی گلی تا قرمز تیره استفاده می‌شود. این مادّه رنگی گران‌قیمت است ولی کیفیت آن بالا میباشد و به رنگ‌هایی که از قرمز دانه بدست می‌آید لاکی نیز گفته می‌شود.

 

بیشتر بخوانید: خرید آپارتمان در اندیشه

بیشتر بخوانید: املاک در اندیشه